“Tahmin etmek güçtür, özellikle gelecek hakkında ise…

(Nils Bohr, Nobel laureate in Physics).”

İstanbul, 30 Eylül 2010 tarihinde “Küresel Zorluklar Karşısında Uyum ve Değişim” konulu, Avrupa’dan ve Türkiye’den KOBİ yöneticilerinin katıldığı ve içinde Rolls Royce gibi başarılı üretim firmalarından üst düzey konuşmacıların da yer aldığı bir seminere ev sahipliği yaptı.

Seminer, Avrupa Komisyonu’nun 7. Çerçeve Programı dahilindeki stratejik bir projesi olan FutureSME tarafından organize edildi. BEYSAD’ın da üyeleri ile katılım yapıp destek olduğu toplantıya aralarında; Balorman, Başoğlu Kablo, Birlik Bağlantı, Deka Elektroteknik, Farel Plastik, Harput Plastik, Hatko Teknik, Hidrotam, Önaysan, Pas South, Rem Elektronik, San Metal, Sgs, Teknik Sac, Tekno Kauçuk, Termo Isı, Türk Henkel firmalarının da bulunduğu yaklaşık 20 firma dahil oldu.

Seminer, BEYSAD (Beyaz Eşya Yan Sanayiciler Derneği) ve De-Ka Elektroteknik Yönetim Kurulu Üyesi Atilla Eren’in konuşması ile başladı. Eren konuşmasına, “Bugün burada bizlerin de içinde yer aldığı FutureSME; Avrupa Birliğinin imalat KOBİ’lerine yönelik rekabet güçlerini arttırmak amacıyla desteklediği stratejik bir projedir. Proje kapsamında 26 ortağı vardır. 3 tanesi Türkiye’de bulunan KOBİ’lerdir. Bunlar; Deka Elektroteknik, Akyüz Plastik ve Friterm firmalarıdır. Her sene farklı bir ülkede gerçekleştirilen bu seri toplantılara bu sene ülkemiz ev sahipliği yapmaktadır. Bu vesileyle Türk firmalarının bu proje grubuna dahil olmasına önayak olan TURKBESD (Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği) Başkanı Dilek Temel’e, Profesör Dr. Ümit Bititçi ve ekibine çok teşekkür ederiz.”diyerek başladı. Atilla Eren, toplantının amacına yönelik olarak, “yaklaşık 1,5 yıldır içinde bulunduğumuz süreçte yaşadığımız deneyimleri sizlerle paylaşmak için toplanmış bulunuyoruz.” dedi ve tecrübelerinin ve projedeki diğer üyelerle paylaşımlarının İngiltere, Almanya, İtalya gibi diğer Avrupa ülkelerinde de karşılaşılan problemlerle aynı problemler olduğunu aktardı; “Dolayısıyla çözümlerin de ortak olması bu projenin çıkış noktası olmuştur.” dedi.

Seminerde, konuşmacı firmalardan İskoçya’da bulunan ve Audio/Hi-Fi ürünlerinde bir dünya lideri olan Linn Products, başarılı bir şekilde gerçekleşen değişim ve uyum hikayelerini, Türk KOBi’leri ile paylaştı. Bugün uçtuğumuz uçakların çoğunun motorlarının üretimi ve bakımında lider olan dünyaca ünlü Rolls Royce, tedarikçi KOBİ’lerinden neler beklediklerini ve firmadaki değişim yönetimi tecrübelerini aktardılar.

Bu yazı ile sizlere seminerde yapılan konuşmaların ayrıntıları yerine, bu projenin amacına ve neler kazandıracağına yönelik genel bilgiler vermeyi daha uygun bulduk.

21. Yüzyılda her geçen gün görüyoruz ki değişmeyen tek şey değişimdir. Bu dinamik ve sürekli değişen küresel çevrede, Avrupa çapındaki imalatçı KOBİ’ler önemli zorluklarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Avrupalı meslektaşları gibi Türk KOBİ’leri de değişebilmek ve yeni çevreye uyabilmek ve böylece geleceği şekillendirmek için uyum yeteneklerini geliştirme ihtiyacı içindedirler. Bu seminer ile, Avrupa’daki imalatçı KOBİ’lerin uyum ve yenilik yeteneklerini geliştirmek suretiyle küresel ekonomide rekabet etmeye ne şekilde daha iyi hazırlanabilecekleri vurgulanmıştır.

Verilere göre Avrupa’da GDP’nin yüzde 75’i ve istihdamın yüzde 70’i imalat ile ilişkilidir. Avrupa’da faaliyet gösteren yaklaşık 2.5 milyon imalatçı KOBİ vardır ve açıkça görülmektedir ki Avrupa’daki imalat firmalarının yüzde 99’u KOBİ’lerden oluşmaktadır. Bu sebeple Avrupa’nın küresel rekabet gücü, KOBİ’lerinin gücüne büyük oranda bağlıdır.

FutureSME Projesi’ne Genel Bakış 

FutureSME Avrupa Komisyonu tarafından finansmanı sağlanan 8 milyon Avro değerinde, sekiz ülkeden 26 ortağın katıldığı stratejik bir projedir. Projeye katılan ülkeler Türkiye, Çek Cumhuriyeti, İrlanda, İtalya, Polonya, Slovakya, İsveç ve Britanya’dır. Proje ortaklarının yüzde 50’si imalatçı KOBİ’lerden oluşmaktadır. Proje amacı günümüzün hızla değişen küresel rekabet ortamında, KOBİ’lerin rekabet yeteneklerini artıracak yüksek değerli üretim ve işletme modelleri geliştirmektir.

Geleceğe hazırlanabilmek ve geleceği şekillendirebilmek için büyük veya küçük ölçekli tüm firmaların yapması gerekli üç önemli unsur vardır: (1)Değişime açık olmak (2)Değişen çevreye uyum sağlamak (3)Geleceği şekillendirmek ve değişime öncü olmak.

Gelecekte başarılı olabilmek için imalat firmalarının bugünden başlayarak Yüksek Değerli Üretim ve İş Modelleri’ni benimsemeleri ve uygulamaları gerekliliği açık olarak görülmektedir. Aynı zamanda çevredeki tehdit ve fırsatları takip ederek bu değişimlere uyum sağlamaları şarttır. Kısacası geleceğin KOBİ’leri çevreye “Adaptasyon/Uyum Yeteneğine” sahip işletmeler olmalıdır ve bu yeteneği firma içerisinde bir sistem dahilinde uygulamalıdırlar. Bu demektir ki:

• İşletmeler odaklanmış ve yüksek değerli iş modellerini benimsemeli. Bu iş modelini de en etkin ve verimli bir şekilde hayata geçirmelidirler.
• İşletmeler sürekli olarak yeni ürünler, süreçler, hizmet veya iş modelleri üretebilmeli ve hızlı olarak değişebilmelidirler. Rakiplerinden daha hızlı değişebilen işletmeler geleceğin kazanan firmaları olacaktır!
• KOBİ’ler sistem ve süreç yaklaşımını benimsemeli ve sürekli iyileştirme yöntemleri olan Yalın Üretim, Six-Sigma ve Hızlı Yanıtlı İmalat sistemlerini uygulamaya almalıdırlar.
• Müşteri odaklı bir işletme anlayışı ile değer pozisyonlaması yapılmalıdır. Müşteri için yaratılan değer ve firma karlılığı göz önünde bulundurularak bir değer pozisyonu seçilmelidir.
• Tedarik zincirinde entegrasyon sağlanmalı, katma değeri olmayan süreçler işbirliği çerçevesinde elimine edilmelidir.
• Yeni ürünler ve hizmetler sunmak. Çin ve benzeri Uzak Doğu ülkelerinden gelen ucuz maliyetli imalat tehditine karşı Avrupa KOBİ’lerinin müşteri beklentilerini karşılayacak ve hatta aşacak şekilde yenilikçi olmaları ve entegre çözümler sunmaları gerekmektedir.
• Geleceğin KOBİ’lerinin sosyal sorumluluk sahibi ve çevreye duyarlı olmaları gittikçe artan bir gereksinim olmaktadır 

FutureSME tüm bu gereksinimleri KOBİ’lerde uygulamaya yönelik dönüşüm süreçleri ve yardımcı araçlar geliştirmiştir ve imalatçı KOBi’lerini desteklemektedir. Bu oluşumda KOBİ’lerin ihtiyaçlarına göre ve onların kendi içinde bulunduğu koşullara uygun çözümler üretilebilmektedir.

“Küçük işletmeler büyük firmalardan farklıdır. Onları farklı kılan özellik yerli toplumun bir parçası olmalarıdır. Onlar sadece küresel anlamda baskın olmak amacında değil, tersine yerel toplumla entegre olmayı amaçlamaktadır. Amacı, sahibi ve çalışanları için hayatta kalma aracı olmaktır.

( Jimmy Roche, Founder and CEO, Roco Ltd., Ireland)”

KOBİ’lerin özelliklerinden bazıları, sınırlı miktardaki zaman ve finansal kaynakları az sayıda kişi tarafından yönetilmeleri ve yöneticilerin herşeyi tek başlarına yapmaya çalışmaları, zaman darlığı yüzünden reaktif bir yönetim anlayışı, informal yönetim ve süreçlerin yaygınlığı, karar verme mekanizmalarının merkezi ve sistemsiz olması, ölçek avantajından faydalanma sıkıntısı, aile firması olma zorlukları, direktif verme ve kontrol ağırlıklı yönetim tarzı, risk ve maliyet analizi yapmadan fırsat tarama davranışı.

KOBİ’lerin bu özelliklerini göz önünde bulundurarak FutureSMEKOBİ’lerin Yönetimsel, Stratejik, Operasyonal ve Uyum yeteneklerini geliştirmeli ve bu şekilde geleceğe hazırlanmaları gerektiğini önermektedir. Bu dört organizasyonel yetenek alanı aşağıdaki sorulara odaklanmıştır:

Yönetimsel/ Liderlik Yeteneği:Çalışanlarımızdan yüksek performans nasıl sağlayabiliriz?

Aynı zamanda, potansiyellerini nasıl daha fazla geliştirebiliriz?

Stratejik Yetenek:Müşteri beklentileri nelerdir ve müşteri memnuniyetini nasıl sağlayabiliriz?

Operasyonel/ Süreç Yeteneği:Müşterilerimize en etkin ve yüksek verimli süreçler ve operasyonlarla nasıl değer katabiliriz?

Uyum Yeteneği:Çevredeki fırsat ve tehditleri nasıl farkedebilir ve değerlendirebiliriz? İşletmede değişimi nasıl gerçekleştirebiliriz?

Görüldüğü gibi KOBİ’lerin sadece “düşük maliyet-yüksek kalite-hızlı sunum” iş modellerinden farklı olarak sürekli çevreyi takip eden, stratejik davranabilen, değişime ve yeniliğe açık, sosyal sorumluluk sahibi ve adaptif iş modellerine geçişi gerekmektedir. Bu geçişin başarılı olabilmesi için FutureSME bir süreç geliştirmiştir. Bu sürecin ilk aşamasında işletme değerlendirilmesi yapılmakta ve bir yol haritası çizilmektedir.

(FutureSME, işletme uyum yeteneğini ölçen değerlendirme aracını online olarak denemeniz için www.sircon.co.uk/dmem linkini kullanabilirsiniz.Kısa soruları cevapladıktan sonra size sunulacak özet raporda işletmenizin değişim, inovasyon ve uyum yeteneği ile birlikte etkin, verimli ve odaklanmış iş modeli uygulama kabiliyetini ölçme fırsatı bulabilirsiniz.)

Ayrıntılar için;

Proje Yöneticisi, Prof Ümit Bititçi: u.s.bititci@strath.ac.uk

Proje Türkiye Koordinatörü, Dr Aylin Ateş: aylin.ates@strath.ac.uk